Ağız kokusu (halitoz) kişiyi utandırabilir ve kaygılandırabilir. Bu durumla mücadele etmek üzere tasarlanan sakızlar, naneli şekerler, ağız gargaraları ve diğer ürünler mağazaları doldurmuş durumdadır. Ama bu ürünlerin çoğu yalnızca geçici önlemlerdir. Bazı besinler, sağlık sorunları ve alışkanlıkları ağız kokusunun nedenleri arasındadır. çoğu durumda doğru bir ağız temizliğiyle ağız kokusunu geçirebilirsiniz. Eğer evde uygulanan basit teknikler bu sorunu çözmezse daha ciddi bir sorunun ağız kokusuna neden olmadığından emin olmak üzere, diş hekiminizi veya doktorunuzla görüşmek isteyebilirsiniz.

Ağız kokusu, kötü kokunun kaynağına ve altında yatan nedene bağlı olarak çeşitlilik gösterir. Kendi nefesinizi değerlendirmenizin zor olmasından dolayı, birçok insan çok az veya hiç kötü koku olmamasına rağmen, nefes kokuları konusunda aşırı derecede kaygılanırlar. Diğerlerininse ağzı kötü koksa da farkında bile değildirler. Kendi nefesinizin nasıl koktuğunu değerlendirmenin zor olmasından dolayı, yakın bir arkadaşınızdan veya akrabanızdan ağız kokunuzu teyit etmesini isteyebilirsiniz.

Çoğu ağız kokusu ağzınızdan kaynaklanır. Ağız kokusunun nedenleri sayısızdır. Bunlar arasında aşağıdakiler yer alır:

Besinler. Dişlerinizin içine ve çevresine yiyecek taneciklerinin takılıp kalması kötü bir kokuya neden olabilir. Belli yağları içeren besinler yemek ağız kokusunun diğer bir kaynağıdır. Soğan ve sarımsak en iyi bilinen örneklerdir, ama diğer sebzeler ve baharatlar da ağız kokusuna neden olabilir. Bu yiyeceklerin sindirilmesinden ve keskin kokulu yağların kan dolaşımınızda emilmesinden sonra akciğerlerinize taşınır ve bu besinler vücudunuzdan atılana kadar nefesinizden dışarı yayılırlar.

Diş sorunları. Kötü bir ağız temizliğiyle diş ve diş eti hastalıkları, ağız kokusunun kaynağı olabilir. Eğer dişlerinizi günlük olarak fırçalamazsanız ve diş ipi kullanmazsanız yiyecek artıkları hidrojen sülfat -çürük yumurtaya kendine özgü kokusunu veren bileşen- gibi kimyasalları yayabilen bakterileri toplayarak ağzınızda kalır. Bakterilerin renksiz, yapışkan bir şeridi (plaklar) dişlerinizin üzerinde oluşur ve plaklar fırçalanmazlarsa diş etlerinizi tahriş edebilir (gingivit) ve diş çürümesine neden olabilir. Sonunda dişlerinizle dişetleriniz (periodontit) arasında plak dolu cepler bu sorunu ve ağız kokunuzu daha da kötüleştirecek şekilde oluşabilir. Dilinizin mikroskobik ölçüde pürüzlü yüzeyi de kötü koku üreten bakteriler barındırabilir. Düzenli olarak temizlenmeyen veya tam oturmayan takma dişler de, kötü kokuya neden olan bakterilere ve besin artıklarına ev sahipliği yapabilir.

Ağız kuruluğu. Tükürük, kötü nefes kokusuna yol açan yiyecek artıklarını uzaklaştırarak ağzınızı temizlemeye yardımcı olur. Ağız kuruluğu (kserostomi) denen bir sorun ağız kokusuna katkıda bulunabilir, çünkü ağız kuruluğunda tükürük üretimi düşer. Sabahları ağız kokusuna yol açan ağız kuruluğu, uyku esnasında doğal olarak oluşur. Ağız kuruluğu eğer ağzınız açık uyuyorsanız sıradan bir sorundan daha fazlasıdır. Bazı ilaçlar kronik ağız kuruluğuna yol açabileceği gibi, ağız kuruluğu tükürük bezlerinizde bir soruna da işaret edebilir. 

Hastalıklar. Ağız kokusu vakalarının yaklaşık yüzde 10 unda kötü koku ağızdan gelmez (ağız harici halitoz). örneğin bazı kanser ve metabolik bozukluklar gibi hastalıklar, ürettikleri kimyasalların bir sonucu olarak belirgin bir nefes kokusuna yol açabilir. Diyabet ve böbrek veya karaciğer yetmezliği balık kokusuna benzer bir kokuya neden olabilir. Ve mide asitlerinin kronik reflüsü (gastroözefageal reflü hastalığı veya GERD) ağız kokusuyla yakından ilgilidir. Ayrıca yüksek tansiyonu, psikiyatrik sorunları veya idrar sorunlarını tedavi etmek için kullanılanlar gibi bazı ilaçlar ağız kuruluğuna katkıda bulunarak dolaylı olarak ağız kokusu yaratabilir. Diğer ilaçlar nefesle taşınabilen kimyasalları serbest bırakarak vücutta dağılabilir.   

 

Ağız, burun ve boğaz sorunları. Ağız kokusunun bir diğer kaynağı burun kanallarıdır. örneğin ağız kokusu sinüs enfeksiyonları ile ilgilidir, çünkü sinüslerden boğazın arkasına doğru sızan nazal akıntı ağız kokusuna neden olabilir. Bazen üst ve alt solunum yolları enfeksiyonu veya solunum sistemindeki ülser de ağız kokusuna neden olabilir. Damak yarığı gibi oral-nazal kovuğun hatalı oluşumu ağız kokusuna yol açabilir, çünkü bakterilerin rahatsız edilmeden çoğalmasına uygun ortam sağlar. Ağız kokusu bademciklerde arada sırada oluşan ufak taşlardan kaynaklanır. Bu taşlar kötü kokulu kimyasallar üreten bakterilerle kaplanabilir. Küçük çocuklardaki ağız kokusu çoğunlukla bir burun deliğinde geçici bulunan oyuncak veya yiyecek parçası gibi yabancı bir cisim yüzünden olabilir.

Tütün ürünleri. Sigara içmek ağzınızı kurutur ve kendine özgü, hoş olmayan bir ağız kokusuna neden olur. Tütün kullananların ağız kokusuna neden olan diş ve diş eti hastalıklarına yakalanma ihtimalleri daha fazladır.

Size ağzınızın kötü koktuğu söylenmişse veya kötü koktuğunun farkındaysanız ağız temizliği alışkanlıklarınızı yeniden gözden geçirin. Yemek yedikten sonra dişlerinizi ve dilinizi fırçalamak, diş ipi kullanmak ve bol su tüketmek gibi birtakım yaşam tarzı değişiklikleri yapmaya çalışın. Bu tip değişiklikleri yaptıktan sonra bile ağız kokunuz halen devam ediyorsa diş hekiminizle görüşün. Diş hekiminiz, daha ciddi bir sorunun nefesinizin kötü kokmasına neden olduğundan şüphelenirse ağız kokusunun nedenini bulması için sizi bir doktora sevk edebilir.

Diş hekiminizden ne beklemelisiniz?

Muayene sağlık geçmişinizin bir değerlendirmesiyle başlayacaktır. Diş hekiminiz size aşağıdakiler gibi bir dizi soru sorabilir:

Ağız kokusunu ilk ne zaman yaşamaya başladınız?

Ağız kokunuz arada sırada mı yoksa sürekli mi oluyor?

Dişlerinizi veya takma dişlerinizi ne sıklıkla fırçalıyorsunuz veya temizliyorsunuz?

Diş ipini ne sıklıkla kullanıyorsunuz?

Ne tür yiyecekler yiyorsunuz?

Ne ilaçlar alıyorsunuz?

Ağzınızdan mı nefes alıyorsunuz?

Horluyor musunuz?

Alerjiniz mi var yoksa sinüs sorunlarınız mı var?

Ağız kokusuna neyin neden olduğundan şüpheleniyorsunuz?

Ağız kokunuz başkalarının dikkatini çekti mi?

Diş hekiminiz hem ağzınızdan gelen kokuyu hem de burnunuzdan gelen kokuyu değerlendirecektir ve kokuyu 0 ile 5 arası bir ölçekte, 0 hiç koku yok, 1 zor tespit edilir ve 5 dayanılmayacak kadar kötü şekilde puanlayacaktır. Dilin arkasının çoğu zaman kokunun kaynağı olmasından dolayı plastik bir kaşıkla orayı da kazıyabilir ve kokusunu puanlayabilir. Ağız kokusundan sorumlu olan kimyasalları tanımlayabilecek daha karmaşık tespit araçları da vardır, ama bunlar maliyeti yüzünden çoğu diş hekimi tarafından kullanılmamaktadır. Daha karşılanabilir maliyette olan araçlar şu an geliştirme aşamasındadır.     

Ağız kokusunun tedavisi, nedenine bağlı olarak değişebilir. Eğer ağız kokunuzun altta yatan başka bir sağlık sorunu yüzünden oluştuğu bulunursa diş hekiminiz o sorunu daha iyi kontrol etmenize yardımcı olacaktır. Bazı ağız gargaraları ve diş macunlarıyla diş hastalığının tedavisi diğer ağız ve diş tedbirleri arasındadır.

Ağız gargaraları ve diş macunları. Eğer ağız kokunuz dişleriniz üzerinde bakterilerin (plakların) birikmesi yüzündense diş hekiminiz bakterileri öldürecek bir ağız gargarası verebilir. Araştırmalar setilpiridinyum klorid içerenlerle klorhekzidin içerenlerin ağız kokusuna neden olan koku oluşumunu önlediğini gösteriyor. Klorin dioksit ve çinko gibi diğer aktif bileşenler kokuya neden olan bakteriyel yan ürünleri nötrleştirmede faydalıdır. Diş hekiminiz aynı zamanda plak oluşumuna neden olan bakterileri öldürecek antibakteriyel bileşen içeren bir diş macununu önerebilir.

Diş hastalığının tedavisi. Eğer diş hekiminiz diş eti hastalığınızın olduğunu keşfederse bir diş eti uzmanına (periodontist) sevk edilebilirsiniz. Diş eti hastalığı kokuya neden olan bakterilerin çoğaldığı derin cepler oluşturacak şekilde dişetlerinin dişlerden çekilmesine neden olabilir. Bazen bu bakteriler sadece profesyonel temizlemeyle giderilebilir. Diş hekiminiz aynı zamanda bakteriler için bir beslenme zemini olan hatalı diş dizilimlerini yenilemeyi önerebilir

Yaşam tarzında değişiklikler ve evde uygulanan reçeteler

Yemek yedikten sonra dişlerinizi fırçalayın. Yemek yedikten sonra dişlerinizi fırçalamak için işyerinde bir diş fırçası bulundurun. özellikle yemeklerden sonra olmak üzere günde en az iki kez dişlerinizi muhakkak fırçalayın. Antibakteriyel özelliklere sahip bir diş macununun 12 saate kadar ağzın kötü kokusunu azalttığı gösterilmiştir.

Günde en az bir kez diş ipi kullanın. Düzgün bir diş ipi dişlerinizin arasındaki yiyecek parçalarını ve plakları alır.

Dilinizi fırçalayın. Bir dil kazıyıcı dilinizden kaynaklanan kokuları azaltmak için bir fırçadan daha etkilidir. Diğer bir seçenek arkasında dil temizleyicisi olan bir diş fırçası kullanmaktır. Bu fırçaların, dil kazıyıcıları kadar çok işe yaradığı bilinmektedir.

Takma dişlerinizi iyice temizleyin. Kısmen veya tüm bir takma diş veya köprü kullanıyorsanız takma dişlerinizi günde en az bir kez veya diş hekiminizin talimat verdiği şekilde tam anlamıyla temizleyin.

Bol bol su tüketin. Ağzınızı nemli tutmak için ağzınızı daha da kurutacak kahve, içecek veya alkol değil bol bol su tükettiğinizden emin olun. Sakız (tercihen şekersiz) veya şekerleme emmek (tercihen şekersiz) de tükürük salgılamanızı sağlar, yiyecek artıkları ve bakterileri beraberinde götürür. Kronik bir ağız kuruluğu sorununuz varsa diş hekiminiz veya doktorunuz bunun yanı sıra yapay tükürük ilacı veya ağızdan alınan tükürük salgılatıcı bir ilaç yazabilir. 

Beslenmenizi değiştirin. Alkol ve kahve alımını azaltın ve ağız kokusunu artıran diğer yiyecek ve içeceklerden sakının. Lifli besinler yemek de yardımcı olabilir.

Olabildiği kadar yeni bir diş fırçası kullanın. Her üç  dört ayda bir diş fırçanızı değiştirin ve yumuşak uçlu bir diş fırçası seçin.

Diş kontrollerinizi düzenli yaptırın. Senede en az iki kez dişlerinizin veya takma dişlerinizin muayene edilmesi ve temizlenmesi için diş hekiminizle görüşün.